تتاثیر نیتروژن و آرسینک بر رنگدانه های فتوسنتزی، فعالیت آنزیم‌های آنتی اکسیدان و مقادیر عناصر معدنی گلرنگ (Carthamus tinctorius L.)

سابقه و هدف: آرسنیک یک شبه فلز سمی برای گیاهان است که از طریق منابع طبیعی و مصنوعی محیط زیست را آلوده کرده و سلامتی انسان را مورد تهدید قرار می دهد. آرسنیک در گیاهان به سبب تولید گونه های فعال اکسیژن منجر به تخریب اسیدهای نوکئیک و پروتئین ها می شود. این عنصر همچنین با تخریب غشاء کلروپلاستی سبب کاهش فتوسنتز و رشد خواهد شد. از این رو پاکسازی خاک های آلوده به آرسنیک یک مبحث مهم زیستی جهت مطالعه است. لذا مطالعه زیر به منظور بررسی اثرات غلظتهای مختلف آرسنیک و کود نیتروژن بر رنگدانه های فتوسنتزی، میزان فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان و غلظت عناصر معدنی در گیاه گلرنگ (رقم گلدشت) انجام گرفت. مواد و روش ها: جهت اجرای این طرح، آزمایشی گلدانی به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در دانشگاه زابل انجام گرفت. تیمار‌های آزمایش شامل سه سطح نیتروژن: 75 N1=، 150N2= و 225 N3= کیلوگرم در هکتار از منبع اوره و چهار سطح آرسنیک: 0 A1=، 30A2= ، 60A3= و 90 A4= میلی گرم در کیلو‌گرم خاک از منبع آرسنات سدیم بودند.یافته ها: نتایج آزمایش نشان داد آرسنیک تاثیر معنی‌داری بر فعالیت آنزیم‌های کاتالاز (CAT یا Catalase)، اسکوربات پراکسیداز (APX یا Ascorate perxidase) و گایاکول پراکسیداز (GPX یا Guaiacol peroxidase ) داشت و تا سطح A4 سبب افزایش فعالیت GPX، APX و کاهش CAT گردید. عنصر آرسنیک بدون تاثیر بر مقادیر کلروفیل a، b وکارتنوئید بود و تنها تاثیر معنی داری بر غلظت عناصر سدیم و پتاسیم آن هم در بخش هوایی داشت. تیمار کود نیتروژن و اثر متقابل آرسنیک و نیتروژن بجز APX، تاثیر معنی داری بر فعالیت دو آنزیم آنتی اکسیدان CAT و GPX داشتند. در این بین بیشترین فعالیت آنزیم آنتی اکسیدان GPX در تیمار A4N3 بدست آمد. در این آزمایش تیمار کودی نیتروژن سبب افزایش مقادیر رنگدانه های کلروفیل a، b و کارتنوئید در برگها گردید و نیز تنها تاثیر معنی‌دار بر غلظت عناصر پتاسیم و سدیم آنهم در بخش دانه‌ها داشت. با افزایش مصرف کود نیتروژن از سطح 75 به 225 کیلوگرم در هکتار بر میزان پتاسیم دانه‌ها افزوده و از غلظت سدیم در دانه ها کاسته شدند. نتیجه گیری: به طور کلی نتایج این حاصله در این آزمایش نشان داد که عنصر آرسنیک تا سطح 30 میلی‌گرم در کیلوگرم خاک بدون تاثیر سوء بر رشد و صفات فیزیولوژیکی گلرنگ رقم گلدشت بود و عمده تاثیر سوء این عنصر در غلظت های بالاتر از 30 میلی گرم در کیلوگرم خاک بر این گیاه پدیدار شد.